شاهدان قیامت

---

یکی از توقف‌گاه‌های قیامت، «موقف شهادت» است که در این توقف‌گاه، شاهدان بر اعمال انسان گواهی می‌دهند.

۱ - تأثیر شاهدان قیامت بر اعمال انسان

---

وجود شاهدان قیامت در تربیت و سازندگی انسان مؤثّر است؛ زیرا او می‌داند که آن‌چه را در دنیا انجام می‌دهد، بی کم و کاست به پایش می‌نویسند و شاهدان معتبری برایش می‌آورند.

۲ - اقسام شاهدان قیامت

---

گواهان بنابر آیات و روایات، متعدّدند و با شهادت آن‌ها، راه عذر و انکار بر انسان بسته می‌شود.

۲.۱ - خداوند

نخستین شاهد قیامت، خداوند متعال است که گواهی خویش را از گذر الهام به فرشتگان مأمور حساب بیان می‌دارد.

۲.۲ - پیامبران

دومین شاهد، پیامبران الهی‌اند. هر پیامبری بر اعمال امت خویش گواهی می‌دهد؛ امّا پیامبر اسلام (ص) بر اعمال پیامبران پیش از خود نیز گواهی می‌دهد.

۲.۲.۱ - منظور از گواه بودن پیامبران

محتمل است گواه بودن پیامبران به این معنا باشد که آنان میزان سنجش اعمال‌اند؛ یعنی نمونه‌ای برای نشان دادن کردار خوب خوبان و کردار زشت زشتکاران.

۲.۳ - امامان معصوم

سومین شاهد، امامان معصوم‌اند.
در قرآن کریم آمده است که شما را امّتی میانه قرار دادیم تا بر مردم گواه باشید و رسول خدا (ص) نیز بر شما گواه باشد..
با توجّه به این‌که همه افراد امت اسلامی، بر راه میانه نبوده‌اند و ویژگی‌های شهادت را نداشته‌اند، می‌توان دریافت که مراد از «امّت میانه» در آیه شریف، تنها کسانی خاص است.
در روایات نیز آمده است که مراد از «امّت میانه» امامان معصوم (ع) است.

۲.۴ - فرشتگان

چهارمین شاهد، فرشتگان الهی‌اند.
به روز واپسین انسان در پیشگاه عدل الهی حضور می‌یابد و کنار او فرشته‌ای است که او را به محشر سوق می‌دهد و فرشته‌ای‌ دیگر نیز هست که بر کردار او گواهی می‌دهد.

۲.۵ - زمین

پنجمین شاهد قیامت، زمین است؛ یعنی مکانی که انسان کار نیک یا بد خویش را در آن‌جا انجام داده است.
در پاره‌ای احادیث آمده است که هر جا می‌رسید، در آن‌جا نماز بگزارید که در قیامت بر نماز شما گواهی می‌دهد.

۲.۵.۱ - کیفیت گواهی زمین

امّا زمین چگونه بر اعمال آدمی گواهی می‌دهد؟
برخی دانشمندان ظاهر آیه را پذیرفته و بر آن رفته‌اند که به روز قیامت، زمین به فرمان خدا تکلّم می‌کند.
برخی دیگر معتقدند که خداوند، در زمین امواج صوتی می‌آفریند و در حقیقت، متکلّم، خدا است.
برخی دیگر بر آن رفته‌اند که مراد، تکلّم نیست؛ بلکه ظهور و بروز آثار اعمال آدمی است.
با توجّه به مجموع آیات و روایات، تفسیر نخست نزدیک‌تر به حقیقت می‌نماید.

۲.۶ - زمان

ششمین شاهد قیامت، زمان است.
از حضرت علی (ع) نقل کرده‌اند که هر روز که آغاز می‌شود، به انسان هشدار می‌دهد و می‌گوید، من روزی نو هستم و گواه اعمال تو به روز قیامت.

۲.۷ - اعضاء بدن انسان

هفتمین شاهد قیامت، اعضا و جوارح بدن انسان است.
هر عضوی، خود، می‌گوید که چه کرده است؛ امّا گواهی اعضای بدن تنها برای گناهکارانی است که باید گرفتار عذاب شوند و برای مومنان انجام نمی‌پذیرد.

۲.۷.۱ - کیفیت گواهی اعضاء بدن

این‌که اعضای بدن چگونه گواهی می‌دهند، از آیات و روایات برمی‌آید که خداوند گونه‌ای توانایی و شعور به آن‌ها می‌بخشد تا به سخن آیند و آن‌چه را انجام داده‌اند، بازگویند.

۲.۸ - اعمال انسان

هشتمین شاهد قیامت، خود اعمال آدمی است. اعمال آدمی در قیامت، تجسم (تجسم اعمال) می‌یابند و در پیش او نمودار می‌شوند.
چنان‌که در روایت است که قرآن در قیامت به زیباترین صورت ظهور می‌یابد و بدین‌سان، به سود کسی که او را تلاوت کرده و بدان عمل نموده است، گواهی می‌دهد.

۳ - شروط شهادت گواهان

---

شرط شهادت آن است که شاهد، نخست عمل را ببیند و به آن علم بیابد و آن‌گاه بر اساس دیده‌ها گواهی دهد.
این نشان می‌دهد که شاهدان قیامت، در دنیا ناظر اعمال بندگان‌اند وگرنه شهادت آنها وجهی نداشت.
در این‌که خداوند همواره‌ شاهد اعمال آدمی است، شکی نیست؛ امّا پیامبران و اوصیای آنان (ع) چگونه اعمال همه انسان‌ها را در دنیا نظاره می‌کنند؟

۳.۱ - علت آگاه بودن معصومین

آنان از گذر ولایت باطنی و علم الهی بدین‌کار توفیق می‌یابند؛ چنان‌که در روایات آمده است اعمال همه بندگان هر هفته بر امام زمان (ع) عرضه می‌شود.
او بدین وسیله از آن‌چه مردم کرده‌اند، آگاه می‌شود.

۳.۲ - دارا بودن تمام هستی از شعور

از آیات قرآن نیز برمی‌آید که همه هستی از گونه‌ای شعور نصیب برده است و اشیای بی‌جان جهان نیز به گونه‌ای شاهد اعمال انسان‌اند و در قیامت از حیات برخوردارند و شهادت می‌دهند.

۴ - پانویس

---